Theo Khoản 2 Điều 53 Luật BHXH 2024, từ ngày 1/7/2025, lao động nam tham gia BHXH bắt buộc được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trong vòng 60 ngày đầu kể từ khi vợ sinh con, thay vì chỉ 30 ngày như trước đây (Luật BHXH 2014).

Thời gian nghỉ thực tế tùy thuộc vào tình trạng sinh nở của vợ, cụ thể như sau:

Mức hưởng chế độ thai sản của người chồng được tính như thế nào?

Theo quy định tại Điều 38 và Điều 39 Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi 2024), mức hưởng chế độ thai sản của lao động nam được tính theo công thức sau:

Mức hưởng một ngày = 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 6 tháng gần nhất trước khi nghỉ ÷ 24 ngày

Tổng số tiền hưởng sẽ bằng mức hưởng một ngày nhân với số ngày nghỉ được quy định theo tình trạng sinh của vợ.

Anh Minh làm công nhân, có mức lương đóng BHXH trung bình 6 tháng gần nhất là 9.600.000 đồng/tháng. Vợ anh sinh thường vào ngày 10/8/2025. Theo luật, anh Minh được nghỉ 5 ngày.

Mức hưởng mỗi ngày = 9.600.000 ÷ 24 = 400.000 đồng

Tổng mức hưởng thai sản = 400.000 × 5 = 2.000.000 đồng

Nếu vợ anh sinh đôi và phải mổ, anh Minh sẽ được nghỉ 14 ngày:

Mức hưởng = 400.000 × 14 = 5.600.000 đồng

Khoản tiền này nhận ở đâu, có phải nộp thuế không?

Doanh nghiệp có trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ, xác nhận và gửi lên BHXH. Số tiền hưởng chế độ thai sản sẽ được cơ quan BHXH chi trả, chuyển trực tiếp vào tài khoản cá nhân của người lao động, thông thường trong vòng 10-15 ngày sau khi hoàn tất hồ sơ.

Đặc biệt, khoản tiền chế độ thai sản không bị tính thuế thu nhập cá nhân theo quy định hiện hành.

Một số tình huống thực tế thường gặp:

1. Chồng làm công ty, vợ sinh thường thì được nghỉ bao nhiêu ngày và có cần đi làm ngay sau sinh không?

Trường hợp này, theo quy định tại Khoản 2 Điều 53 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, người chồng được nghỉ 5 ngày làm việc để chăm sóc vợ và con sau sinh. Đáng lưu ý, số ngày nghỉ không nhất thiết phải nghỉ ngay lập tức sau khi vợ sinh mà có thể nghỉ trong 60 ngày đầu tính từ ngày vợ sinh con.

Ví dụ: Vợ sinh ngày 1/8/2025 thì chồng có thể nghỉ bất kỳ lúc nào từ 1/8 đến 30/9/2025, miễn là tổng số ngày nghỉ không vượt quá 5 ngày.

2. Vợ sinh mổ, nhưng chồng vì công việc bận không nghỉ ngay được, 3 tuần sau mới nghỉ thì có được chấp nhận không?

Có. Theo luật mới, trong trường hợp vợ sinh mổ, chồng được nghỉ 7 ngày làm việc và có thể nghỉ không liên tục, miễn là tổng số ngày nghỉ không vượt quá mức cho phép và việc nghỉ kết thúc trong 60 ngày đầu sau sinh. Như vậy, nếu chồng nghỉ từ tuần thứ 3 trở đi vẫn hợp lệ, chỉ cần ngày cuối cùng nghỉ nằm trong khoảng 60 ngày đầu tiên.

3. Vợ sinh đôi, chồng được nghỉ bao nhiêu ngày? Có được chia làm nhiều lần để nghỉ không?

Với trường hợp sinh đôi, người chồng được nghỉ 10 ngày làm việc. Nếu vợ sinh đôi bằng phương pháp mổ, thì chồng được nghỉ 14 ngày làm việc. Luật cho phép người chồng được chia thời gian nghỉ thành nhiều đợt, nhưng phải đảm bảo lần nghỉ cuối cùng vẫn nằm trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày sinh và tổng thời gian nghỉ không vượt quá số ngày quy định.

Ví dụ: vợ sinh đôi vào ngày 5/7/2025, chồng có thể nghỉ 5 ngày đầu sau sinh, sau đó quay lại làm và tiếp tục nghỉ thêm 5 hoặc 9 ngày tùy trường hợp trong những tuần kế tiếp, miễn sao tất cả số ngày nghỉ hoàn thành trước ngày 3/9/2025.

4. Vợ sinh ba, chồng được nghỉ bao lâu và cách tính ra sao nếu sinh thường?

Theo quy định, lao động nam có vợ sinh ba sẽ được nghỉ 10 ngày cho việc sinh đôi, cộng thêm 3 ngày làm việc cho mỗi con tính từ con thứ 3 trở đi. Như vậy, sinh ba sẽ được nghỉ 13 ngày. Trường hợp sinh bốn thì sẽ được nghỉ 16 ngày. Nếu vợ sinh ba bằng phương pháp phẫu thuật, chồng sẽ được nghỉ 14 ngày cơ bản, cộng thêm 3 ngày cho mỗi con tính từ con thứ ba (tổng cộng là 17 ngày).

5. Chồng không tham gia BHXH, vợ có được hưởng thêm chế độ nào thay cho chồng không?

Luật chỉ quy định người chồng tham gia BHXH bắt buộc mới được hưởng chế độ nghỉ thai sản khi vợ sinh con. Trong trường hợp chồng không tham gia BHXH (lao động tự do, nội trợ hoặc không đi làm), thì người vợ không được nhận thay và cũng không có thêm khoản hỗ trợ nào từ phía BHXH cho phần của người chồng.

6. Chồng và vợ đều cùng tham gia BHXH, cả hai có được nghỉ cùng lúc không?

Câu trả lời là có. Vợ sinh con sẽ được nghỉ thai sản theo quy định riêng (6 tháng, hoặc 7 tháng nếu sinh đôi), trong khi chồng cũng có quyền nghỉ trong thời gian vợ nghỉ sinh, miễn sao số ngày nghỉ của chồng không vượt quá giới hạn được phép và nằm trong 60 ngày đầu kể từ ngày sinh. Việc cả hai nghỉ cùng lúc hoặc chồng nghỉ vào thời điểm vợ gần hết thai sản đều được pháp luật cho phép.

7. Thủ tục để được nhận chế độ khi nghỉ chăm vợ sinh cần những gì?

Người lao động nam cần chuẩn bị một bộ hồ sơ gồm: Giấy khai sinh hoặc giấy chứng sinh của con; giấy ra viện của vợ (nếu sinh mổ, sinh non hoặc sinh đôi trở lên); đơn đề nghị hưởng chế độ thai sản theo mẫu. Sau đó nộp cho doanh nghiệp nơi đang làm việc, doanh nghiệp sẽ làm thủ tục với cơ quan BHXH.

Tiền trợ cấp được chi trả tương ứng với mức lương bình quân của 6 tháng đóng BHXH gần nhất trước khi nghỉ. Khoản này sẽ được thanh toán qua tài khoản cá nhân của người lao động.

8. Nếu công ty không đồng ý thì người chồng có được nghỉ không?

Đây là quyền lợi được pháp luật quy định rõ, vì vậy người sử dụng lao động phải chấp nhận yêu cầu nghỉ thai sản của người lao động nam, khi có đủ điều kiện. Nếu doanh nghiệp cố tình từ chối hoặc gây khó dễ, người lao động có thể phản ánh lên cơ quan thanh tra lao động hoặc BHXH địa phương để được hỗ trợ bảo vệ quyền lợi chính đáng.

Việc mở rộng thời gian nghỉ chăm vợ sinh từ 30 lên 60 ngày là bước tiến rất nhân văn trong Luật BHXH 2024. Tuy nhiên, để nhận được đầy đủ quyền lợi, người lao động nam cần hiểu rõ mức hưởng không cố định, mà tính theo mức lương đóng BHXH, số ngày nghỉ và phải thực hiện đầy đủ thủ tục đúng hạn. Các cặp vợ chồng sắp đón con chào đời cần chủ động liên hệ phòng nhân sự hoặc cơ quan BHXH để không bỏ lỡ quyền lợi này.