Hoàng Nam Tiến: “Lãnh đạo không hiểu AI sẽ bị nhân viên… cười thầm vì lạc hậu”

Giữa làn sóng công nghệ bùng nổ, AI trở thành đề tài thu hút sự chú ý đặc biệt trên mạng xã hội và trong mọi ngóc ngách đời sống. Những quan điểm mạnh mẽ, đôi khi có phần gây “sốc” của ông Hoàng Nam Tiến – Phó Chủ tịch Hội đồng Trường ĐH FPT, người có hơn 30 năm gắn bó với lĩnh vực công nghệ – đang tạo nên làn sóng tranh luận sôi nổi: “Học sinh dùng AI giải bài tập, sau này sẽ thành nô lệ cho AI”, “Chỉ người không biết dùng AI mới bị mất việc”, hay “AI tạo ra tầng lớp vô dụng mới”…

Không chỉ là nhà quản lý dày dạn kinh nghiệm, ông Tiến còn là tác giả cuốn sách Ứng dụng AI vào doanh nghiệp, cung cấp cái nhìn tổng quan về trí tuệ nhân tạo trong môi trường số. Với ông, AI không phải là mối đe dọa mà là công cụ quyền lực – nếu con người biết làm chủ.

---

“AI phải là ‘người hầu’ của mỗi cá nhân”

Theo ông Hoàng Nam Tiến, AI đang tái định nghĩa hàng loạt công việc. Những người trẻ – đặc biệt là thế hệ Gen Z – cần thay đổi tư duy: học cách làm chủ AI thay vì sợ bị thay thế. Trong thời đại mới, nhà tuyển dụng không chỉ tìm kiếm kiến thức chuyên môn mà quan tâm hơn đến khả năng học hỏi nhanh, tư duy độc lập và năng lực thích nghi.

Ông khẳng định, những kỹ năng “con người” như tư duy phản biện, làm việc với dữ liệu, tự học suốt đời… sẽ là “vũ khí” để sinh tồn và phát triển. Tuy nhiên, nền tảng chuyên môn vẫn là cốt lõi – AI chỉ là công cụ bổ trợ chứ không thể thay thế năng lực thật sự.

---

Doanh nghiệp thời AI: Người sếp không học sẽ bị… “bỏ xa”

Từng lãnh đạo các tổ chức với quy mô từ vài người đến hàng chục nghìn nhân sự, ông Tiến thẳng thắn cho rằng nếu người quản lý không hiểu AI, sẽ bị cấp dưới “qua mặt”. Nhiều công việc vốn tốn cả ngày, giờ có thể hoàn thành chỉ trong vài phút với sự trợ giúp của công cụ số – nếu sếp không nhận ra điều đó thì… chỉ còn biết đứng ngoài cuộc chơi.

Thực tế, nhiều lĩnh vực công nghệ đang chứng kiến sự thay đổi chóng mặt. Ở Google, gần một nửa số dòng lệnh đã do AI viết. Microsoft dự đoán trong ba năm tới, 90% công việc lập trình có thể do AI đảm nhiệm. Ngay cả vị trí tester (kiểm thử phần mềm) – vốn được xem là khó thay thế – cũng đang dần bị tự động hóa.

---

Những vị trí AI không nên – hoặc không thể – thay thế?

Khi được hỏi: “Công việc nào AI không thể làm được?”, một sinh viên từng khiến ông Hoàng Nam Tiến tâm đắc khi trả lời: “Lập trình AI!”. Từ đó, ông đưa ra khái niệm “AI Barrier” – rào cản năng lực số mà mỗi nhân sự phải vượt qua. Những ai vượt được ngưỡng này sẽ trở thành nguồn lực trọng điểm, nhận lương cao; ngược lại, dễ bị đào thải.

Theo ông Tiến, nhà lãnh đạo hiện đại cần thay đổi hoàn toàn tư duy: không chỉ hiểu AI là gì mà còn cần tầm nhìn “AI First” – luôn tự hỏi: “Việc này AI có thể làm không?”. Đồng thời, cần truyền cảm hứng, sáng tạo, duy trì cảm xúc và đảm bảo toàn bộ tổ chức tiếp cận AI một cách bài bản, thực tế.

---

Từ lớp học đến doanh nghiệp: AI không thay con người – nhưng làm thay rất nhiều việc

Hoàng Nam Tiến nhìn nhận, ngành giáo dục không thể đứng ngoài làn sóng chuyển đổi này. Nếu thầy cô chỉ giảng bài theo lối cũ, học sinh dùng AI làm bài, rồi giáo viên lại dùng AI chấm điểm – thì chẳng khác gì AI đang “học và dạy lẫn nhau”. Thay đổi cách dạy, cách giao bài, khuyến khích học sinh tự nghiên cứu, tranh luận mới là giải pháp.

Tại FPT, AI đã được tích hợp vào chương trình giảng dạy từ lớp 1. Giáo viên cũng bắt buộc phải học và thành thạo công cụ để hướng dẫn học sinh. Trong các bài giảng của mình, ông Tiến tiết lộ đã dùng đến 4 “trợ lý số” – mỗi AI đảm nhận một vai trò: thu thập dữ liệu, phân tích, xây dựng nội dung và kiểm tra.

---

Người trẻ: Làm ít hơn nhưng thông minh hơn

Trong bối cảnh AI có thể thay thế từ 20–50% công việc, ông Tiến khuyên người trẻ nên đầu tư vào việc xây dựng “trợ lý số” riêng. Khi AI gánh vác những phần việc lặp lại, con người sẽ có thời gian tập trung vào các nhiệm vụ sáng tạo và khó thay thế hơn.

Theo ông, nhân sự biết tận dụng AI sẽ làm việc với năng suất gấp 3–4 lần, dù mức lương không đổi. Chính nhà quản lý sẽ nhận ra điều đó và giữ chân những người như vậy.

---

Học như thế nào giữa thời đại AI?

Khác với mô hình học tập một chiều ngày trước, hiện tại ông Tiến ủng hộ mô hình “học 5 chiều”: từ thầy cô, từ bạn bè, từ người trẻ, từ AI và từ chính bản thân. Quan trọng hơn, phải duy trì thói quen tự học liên tục.

Ông cảnh báo: “Nếu cái gì cũng hỏi ChatGPT, lâu dần bạn sẽ mất khả năng suy nghĩ độc lập”. ChatGPT đôi khi tạo ra thông tin sai lệch (gọi là "ảo giác"), nên người dùng phải tỉnh táo và có tư duy phản biện mạnh mẽ.

---

Sống nhanh hay sống chậm trong thời AI?

Câu trả lời của ông Tiến là… cả hai. Người trẻ cần tiếp thu nhanh, học nhanh, nhưng vẫn phải sống chậm lại để không đánh mất giá trị thật sự của cuộc sống. Công nghệ không lấy đi thời gian sống của chúng ta – chỉ khi chúng ta lệ thuộc nó mới là vấn đề.

Đồng thời, ông khuyến khích người trẻ bớt sống ảo, bớt overthinking, thay vào đó là trải nghiệm thực tế để trưởng thành, có bản lĩnh và phát triển vững vàng trong kỷ nguyên số.

---

AI là cơ hội, không phải hố sâu ngăn cách

Hoàng Nam Tiến tin rằng AI đang góp phần thu hẹp khoảng cách toàn cầu. Nhờ AI, một bạn trẻ từ vùng sâu vùng xa, hay ở các quốc gia kém phát triển, vẫn có thể tiếp cận tri thức đỉnh cao của thế giới – điều mà trước đây là xa xỉ.

Tuy nhiên, AI cũng là phép thử: người không chịu học sẽ tụt lại phía sau. Không còn chỗ cho sự lười biếng, trì trệ hay tư duy cũ kỹ trong thời đại này.

---

Chia sẻ cuối: Nên tâm sự với ChatGPT không?

Trước câu hỏi nhiều bạn trẻ chọn tâm sự với ChatGPT thay vì gia đình hay bạn bè, ông Tiến cho rằng điều này… hoàn toàn hợp lý. “Có những điều chúng ta không thể nói với người thân nhất. Khi ấy, AI có thể là một người nghe tuyệt vời – không phán xét, không tiết lộ. Nhưng bên cạnh đó, hãy dành thời gian kết nối lại với bố mẹ, người thân – những người luôn yêu thương ta vô điều kiện.”

---

“Chúng ta không thể học thay con cái, nhưng có thể làm gương bằng việc tự học mỗi ngày.”
– Ông Hoàng Nam Tiến